Gökkuşağının LGBT sembolü olarak kullanılması, çoğu zaman “Busty Ross” adını kullanan gey bir drag queen olan Gilbert Baker’ın, ABD'nin 200. bağımsızlık yılını kutladığı 1976 yılında gökkuşağı renklerinden oluşan bir bayrak tasarımı yapmasıyla başlamıştır. Bunu ondan isteyen kişi ise California'da cinsel yönelimini açıklayarak belediye meclisine seçilen ilk eşcinsel politikacı olan Harvey Milk’ten başkası değildir.
Harvey Milk ve San Francisco'daki LGBT topluluğu, LGBT hareketinin sembolü olan pembe üçgen artık tercih edilmediği için yeni bir sembol arayışına girmişlerdi. Zira pembe üçgen, Nazi Almanya'sında toplama kamplarına gönderilen eşcinsellerin sembolüydü; Yahudiler için Davut'un yıldızı sembolünün kullanımıyla benzerlik gösteriyordu ve insanlarda olumsuz çağrışımlar uyandırıyordu. Bunun üzerine yeni bir bayrak tasarlayan eşcinsel aktivist Gilbert Baker, gençliğindeki ve o dönemdeki çeşitli olaylardan esinlendiğini söylemiştir. Bunlar 1969'da polisin eşcinsel bara düzenlediği bir baskın sonucu çıkan Stonewall ayaklanmaları, 1960'lardaki barış yanlısı Hippie hareketinin gösterilerinde kullanılan "Flag of the Races" adlı renkli bayrak ve Judy Garland'ın "Over the Rainbow" şarkısıdır.
8 farklı renkten oluşan ve yatay çizgilerden meydana gelen bayrak, ilk defa 25 Haziran 1978'de San Francisco'da kullanılmaya başlanmıştır. Baker, gökkuşağı bayrağının temel fikrini açıklarken, "Basit bir bayrak, gökyüzünden geliyor" der. Bayrağı tasarlarken bunun bir güç sembolü olduğuna inanarak bir röportajında şu ifadeleri kullanır: "Eşcinseller olarak işimiz ortaya çıkıp görünür olmak, gerçeği yaşamak, yalandan kurtulmaktı. Bayrak bu misyona gerçekten uyuyor, çünkü bu, görünürlüğünüzü ilan etmenin ve 'Ben buyum!' demenin bir yolu."
Bir LGBT sembolizmi olarak bayrak, cinsel yönelim ve sözde "cinsiyet kimliği" çeşitliliğini temsil etmek amacıyla farklı renklerden oluşmuştur. Gökkuşağı renklerinin her biri farklı bir anlam taşısa da, genel olarak düşünüldüğünde eşcinsellerin birliğini ve çeşitliliğini simgeler.
Baker'ın tasarımı, orijinal olarak sekiz renk içerir, her bir renk farklı bir anlam taşır. Bu renkler şunlardır:
Ancak, pembe ve indigo renkleri sonradan üretim zorlukları nedeniyle bayraktan çıkarılmıştır. Bu nedenle bugünkü LGBT gökkuşağı sembolü altı renkten, yani kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi ve mor renklerinden oluşmaktadır. Ancak, bayrağın bazı değişik versiyonları da mevcuttur; örneğin, ilk defa 2017 yılında Philadelphia'da kullanılan “Kapsayıcı Gökkuşağı Bayrağı”nın en üstünde yer alan siyah ve kahverengi renkler, siyahi ve Latin Amerika kökenli eşcinselleri de içermeyi hedefleyen bir tasarıma sahiptir.
Renkli bayraklardan bir diğeri ise, “Biseksüel Onur Bayrağı”dır (Biseksüel, kadın ve erkeğin her ikisine de ilgi duyan kişileri ifade eder). Bu bayrak, LGBT'nin B'sini temsil eden biseksüellerin görünürlüğünü artırmak amacıyla 1998'de Michael Page tarafından tasarlanmıştır. Daha önce biseksüelleri simgelediği gerekçesiyle reddedilen pembe üçgenin bir versiyonu olan bu bayrakta, kesişen pembe ve mavi ters üçgen bulunur. 2000'lerden itibaren popülerlik kazanan Biseksüel Onur Bayrağı, yukarıdan aşağıya kalın bir pembe çizgi, ince bir lavanta rengi çizgi ve kalın bir mavi çizgiden oluşur. Pembe, aynı cinsiyete ilgiyi; mavi, karşı cinsiyete ilgiyi; lavanta rengi ise her iki cinsiyete de ilgiyi, yani biseksüelliği ifade eder.
“Trans Onur Bayrağı” ise 1999 yılında transseksüel (biyolojik cinsiyetine belli yollarla müdahalede bulunup bir diğer biyolojik cinsiyete benzeyen kişi) Monica Helms tarafından tasarlanmış ve ilk kez 2000 yılında Phoenix, Arizona'daki bir onur yürüyüşünde kullanılmıştır. Bayrak, sırasıyla mavi, pembe, beyaz, pembe ve mavi yatay çizgiler içerir. Helms, renk seçiminde geleneksel olarak erkek bebekler için kullanılan mavi ve kız bebekler için kullanılan pembe renklerinden ilham aldığını belirtirken, ortadaki beyaz çizginin cinsiyet değişim dönemini, cinsiyetini nötr olarak ifade edenleri ya da hiçbir şekilde ifade etmek istemeyenleri temsil ettiğini söyler.
Panseksüellik (kişinin cinsiyetinden bağımsız olarak her yöne cinsel olarak meyledebileceğini savunan cinsel meyil) cinsel, romantik veya duygusal bağlar kurarken karşı tarafın cinsel kimliği veya cinsiyetini önemsemeyen kişileri temsil etmek üzere, 2010 yılından bu yana özel bir bayrakla sembolize edilmektedir. Bayrak pembe, sarı ve mavi yatay çizgilerden oluşurken, pembe renk kadınları, mavi renk erkekleri, sarı renk ise sözde diğer cinsiyetleri simgelemektedir.
Bu temsil küresel çapta öyle bir boyuta gelmiştir ki gökkuşağı renklerini içeren her görsel “LGBT bayrağı” etiketiyle anılır olmuştur. Propagandanın LGBT aktivizmini normalleştirme ve sevimli kılma çabası gökkuşağının cezbedici renkleriyle beraber bu süreci kolaylaştırmıştır. LGBT sembolleri, başta gökkuşağı bayrağı olmak üzere dünya genelinde çeşitli organizasyonlar, kapitalist markalar, ünlü isimler ve yapımlar tarafından ticari amaçlarla kullanılmaktadır.
Akıllara gelen sorular ise şunlar olacaktır: Gökkuşağı artık tüm renkleriyle beraber LGBT lobisinin tekelinde midir? Çocuklarımıza doğrusuyla gökkuşağını nasıl anlatmalıyız? Üzerinde gökkuşağı olan ürünlere, kıyafetlere yaklaşımımız nasıl olmalıdır? Siz değerli okuyucularımızı bu soruların cevaplarını aramaya davet ediyoruz.
Yorumlar