LGBT ideolojisi, çok sayıda farklı cinsel yönelimin bulunduğunu iddia ederek heteroseksüel ilişkilerin dışında kalan farklı ilişki türlerini kapsar ve destekler. Bu ideolojiye göre bir kişi hemcinsine, karşı cinse, her ikisine veya kendini iki cinsiyetin dışında tutanlara da ilgi duyabilir.
Panseksüel terimi, Latince "tüm" veya "herhangi" anlamına gelen "pan-" öneki ile "seksüel" kelimesinin birleşiminden oluşur. Cinsiyetleri fark etmeksizin kişilere cinsel çekim hissedenlere panseksüel denir [1].
Örneğin, bir kadın hem erkeklerden, hem kadınlardan, hem de translardan hoşlanıyorsa, bu kişi bir "panseksüel kadındır”. Ne var ki, bu ilginin hepsine aynı anda yöneldiği anlamına gelmez. ABD'li ünlü şarkıcı Miley Cyrus, kendisini alenen "panseksüel" olarak tanımlamasıyla bu cinsel yönelimin bir örneğini teşkil eder [2].
Panseksüellik, kişinin bazen erkeklerden, bazen kadınlardan veya bazen de transseksüel, non-binary (ikilik dışı, iki cinsiyeti de reddeden) ya da cinsiyetsiz (agender) gibi diğer “cinsiyet kimliklerinden” hoşlanabileceği anlamını taşır. Panseksüeller, insanların cinsiyetinden bağımsız olarak kişiliklerine çekim duyduklarını iddia eder.
Birden fazla cinsiyete ilgi duyma olgusu, batı kültüründe giderek daha fazla yaygın hale gelmiştir. İstatistik raporlarına göre, Birleşik Krallık'ta hem erkeklerden hem kadınlardan hoşlanan kişi sayısının genel nüfusa oranı 2017 yılında %0,8 iken, 2022 yılında %1,5 oranına yükselmiştir [3].
Panseksüel kelimesi henüz Türk Dil Kurumu sözlüğünde yer almamaktadır. Çünkü bu kelime, henüz Türkçede yaygın olarak kullanılmamaktadır.
Panseksüel Bayrağı, 2010 yılında Evie Varney tarafından pembe, mavi ve altın renkleri kullanarak tasarlanmıştır. Pembe renk kadınlara duyulan cinsel çekimi simgelerken, mavi renk erkeklere duyulan cinsel çekimi simgeler. Altın rengi ise kendilerini “ikilik dışı”, "karışık cinsiyet", "üçüncü cinsiyet" veya "cinsiyetsiz" olarak tanımlayanlara duyulan cinsel çekimi temsil eder [4].
Panseksüel sembolü, P harfinin haç ve ok ile birleşmesinden oluşur. Haç geleneksel olarak kadınlarla ilişkilendirilirken, ok ise erkeklerin sembol eder. Bir ok ve bir haçın birleştirilmesi transgender topluluğu için bir sembol olarak kullanılır.
"Biseksüel" terimindeki "bi-" ön eki, "iki" anlamına gelir. Dolayısıyla, "seksüel" ile birleştiğinde, iki cinsiyete de yani hem erkeklere hem de kadınlara cinsel ilgi duyan kişiyi tanımlar.
Bu bağlamda, panseksüeller tüm "cinsiyet kimliklerine" ilgi duyarken, biseksüeller iki cinsiyete -yani erkek ve kadına- ilgi duyar.
Her iki terim de farklı bayraklarla temsil ediliyor olsa da, panseksüel ve biseksüel arasındaki farkın kesin olup olmadığı konusunda bir fikir birliği yoktur [5]. Bazı insanlar kendilerini tanımlamak için bu terimleri birbirinin yerine kullanır.
Bazıları ise panseksüellerin interseks ya da non-binary kişilere karşı ilgi duyduğunu, bu nedenle biseksüellikten daha kapsayıcı olduğunu düşünür. Diğer taraftan, "biseksüel şemsiyesi" terimi, çoklu cinsiyetlere çekimi ifade eden bir dizi cinsel kimliği (panseksüellik dahil) kapsamak için kullanılır [5]. Kısacası, bu terimler arasındaki fark, LGBT topluluğu içerisinde hâlâ tartışma konusudur.
Terimlerin ortak noktası ise, her ikisinin de birden fazla cinsiyete ilgi duymayı ifade etmesidir.
Omniseksüel terimi, Latince omnis ("tüm") ve Fransızca sexuel ("cinsel") kelimelerinin bir araya gelmesi ile türetilmiştir. Omniseksüeller de panseksüeller gibi tüm “cinsiyet kimliklerine” ilgi duyabilir. Panseksüellerden farklı olarak, omniseksüeller cinsiyet körü değildir. Cinsiyet onlar için önemlidir ve ilgilerinde rol oynar.
Poliseksüel terimi, poli (çok) sözcüğünden türetilmiştir. Birden fazla “cinsiyet kimliğine” aynı anda ilgi duyabilen kişileri ifade eder. Panseksüel kişi tüm cinsiyetlere ilgi duyabilirken, poliseksüel kişiler tüm cinsiyetlere ilgi duymayabilir.
Panseksüelliğin genetik faktörle alakası yoktur. Mevcut araştırmalar, cinsel yönelimlerin genetik bir temele dayandığını kanıtlayan kesin bulgular sunamamıştır. LGBT aktivisti bilim adamları dahi bu konuda kesin bir sonuca ulaşamamışlardır.
Bununla birlikte, bir kişinin cinsel yönelimini etkileyebilecek bazı dış faktörler olduğu düşünülmektedir. Bu faktörler arasında aşağıdakiler sıralanabilir:
Psikolojik destekle panseksüellik gibi cinsel yönelimlerin altında yatan temel nedenleri incelemek ve bu sorunları çözmek mümkündür. Bu süreçte doğru psikolog seçimi oldukça önemlidir. Zira, LGBT aktivisti ruh sağlığı uzmanları, eşcinselliğe yönelik tedavi yöntemlerine karşı çıkmaktadır. Ancak tedaviyi destekleyen bir uzmanın yardımı ile bir çok durumlarda olumlu sonuçlar elde edilebilmektedir.
Cinsel yönelim, kişinin belirli bir cinsiyete yönelik cinsel çekimini ifade eder. Heteroseksüellik karşı cinse ilgi duymayı ifade ederken, eşcinsellik hemcinse duyulan çekimi ifade eder.
Şu anda "cinsiyet kimliği" olarak adlandırılan şey, bir kişinin kendi cinsiyetiyle ve çevresel faktörlerle etkilenerek oluşan kişiliğinin aynı ve karşı cinsiyetten insanlarla karşılaştırılmasına dair algısıdır. Bu sebeple bu bir kimlik değil, algıdır. Ayrıca cinsiyet de biyolojiden ibaret olduğu için "cinsiyet kimliği" ifadesinin kullanımı en temelde verimsiz ve anlamsız bir referans oluşturmaktadır. Bazen kişiler algılarını cinsiyetleri ile karıştırabilirler. Bu karışıklık, kişiliklerin ve zevklerin cinsiyetler içinde geniş dağılımını ve cinsiyetler arasında örtüşmeyi anlamadaki kültürel başarısızlıktan kaynaklanmaktadır.
İkili cinsiyet sınıflandırmasına uymayan üreme veya cinsel anatomiye sahip olan kişilere interseks denir. Hünsalık olarak da bilinen bu durum, bazı durumlarda doğum anında belirgin olurken; bazen ergenlik veya yetişkinlik dönemine kadar fark edilmeyebilir. İnterseks özellikleri dışarıdan gözlemlenemeyebilir ve bu durumu öğrenmek için bir ameliyat veya görüntüleme testi gerekebilir. İnterseks durumunun görülme oranı (%0,018) istatistiklere yansıtılmayacak kadar azdır.
Bilimsel Analizlerin Işığında Cinsiyet Kimliği ve Kişilik Değerlendirmesi
Eşcinsellik Doğuştan mı Gelir yoksa Sonradan mı Kazanılır?
Eşcinsellikten Vazgeçenlerin Hakları ve Psikiyatrik Tedavi İmkanları Üzerine
Kaynaklar
[1] Cambridge Dictionary. Erişim tarihi: 13.08.2024. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/pansexual
[2] Elle."Miley Cyrus on sexuality: The new frontier". Erişim tarihi 13.08.2024. https://www.elle.com/uk/life-and-culture/news/a27520/miley-cyrus-interview-october-2015/
[3] Office for National Statistics (ONS), released 27 September 2023, ONS website, statistical bulletin, Sexual orientation, UK: 2021 and 2022
[4] Queerstory: An Infographic History of the Fight for LGBTQ+ Rights. Simon and Schuster. 6 October 2020. ISBN 978-1-9821-4237-7.
[5] N. Hayfield and K. Křížová, ‘It’s Like Bisexuality, but It Isn’t: Pansexual and Panromantic People’s Understandings of Their Identities and Experiences of Becoming Educated about Gender and Sexuality’, J. Bisex., vol. 21, no. 2, pp. 167–193, 2021, doi: 10.1080/15299716.2021.1911015.
[6] Dünya ÇAKOP. Profesyonel Destek ile Eşcinsellikten Kurtulan David Pickup'ın Hayatı -1-. YouTube. Erişim tarihi: 19.08.2024. https://youtu.be/6lRqpZX9IuA?si=5a696SOMJmgQEiw0
Yorumlar