Terapist, gençlere yönelik 'cinsiyet değişimini teşvik edici' bakım modelini değerlendiriyor

Erişim Tarihi: 07.03.2023

Kaynak: segm.org 

Genç bir bireyin yoğun bir şekilde deneyimlediği tıbbi cinsiyet değişimi arzusu, cinsiyet disforisinin (cinsiyetten duyulan hoşnutsuzluk) gelişimine katkıda bulunan faktörler dikkate alınmadan ve invaziv (vücut bütünlüğünü bozucu) müdahaleler gerektirmeyen çözümlere başvurulmadan doğrudan kabul edilirse ne olur? Lisa Marchiano tarafından hazırlanan Esas Cinsiyete Dönüş, Bir Vaka Çalışması* adlı yeni bir yayın, translıktan vazgeçip esas cinsiyetine dönen (bu sürece "detransition" denir) genç bir kadının vaka çalışmasını ele almaktadır. Bu vaka çalışması, ergenlik sonrası cinsiyet disforisi başlangıcı olan kesimde cinsiyet değiştirme ve bu değişimden vazgeçme arzusuyla ilgili karmaşık özellikleri ve sorunları aydınlatmaya yönelik bir çabadır. Marchiano, "cinsiyet değişimini teşvik eden" bakım modelinin sınırlılıklarına işaret etmekte ve bu popülasyonu daha iyi anlamak için daha fazla araştırma yapılması çağrısında bulunmaktadır.

Kilit Mesajlar

• Translıktan vazgeçen bir kadına ait bu vaka çalışması, cinsiyet disforisinin ve 14 yaşında başlayan transseksüel iddiasının potansiyel tetikleyicileri olarak 9 yaşında birincil bağlanma figürünün (anne ve babadan birinin) kaybını, ebeveyn ilgisinin eksikliğini, sosyal medya etkilerini ve bunların yanı sıra duygusal yeme bozukluğu ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanılarını tanımlamaktadır.
• Hasta, okul psikoloğu tarafından derhal cinsiyet değiştirmeye teşvik edilmiştir. Annesi de hastanın tıbbi cinsiyet değişimine izin vermesi için teşvik edilmiştir. Ancak ebeveynler, hasta 18 yaşına gelene kadar tıbbi cinsiyet değişimini desteklememiştir.
• Tıbbi cinsiyet değişimi, hasta 18 yaşındayken bir doktor asistanıyla (doktorla dahi değil) yapılan 30 dakikalık bir ziyaretin ardından başlatılmıştır. Cinsiyet değişimi başlangıçta hastada coşku yaratmış, ancak bu coşku hızla azalmış ve yerini anksiyete ve depresif bozukluk, öfke ve intihar düşüncesiyle yoğun bir şekilde kendine zarar verici ruh hali ve davranışlara bırakmış ve iki kez hastanın hastaneye kaldırılmasına neden olmuştur. Hasta, testosteronun kötüleşen ruh sağlığına katkıda bulunduğundan şüphelenmiştir. Sonrasında da tüm bu süreci yarıda bırakıp hormon kullanmayı kesmiş ve yeniden kadın olarak yaşamaya başlamıştır.
• Bu vakanın tedavisinde hastanın cinsiyet değiştirme sürecinin araştırılmasına, ebeveynle yetersiz bağlanmadan kaynaklanan acıyla yüzleşmeye ve duygu düzenleme becerilerinin geliştirilmesine odaklanılmıştır. Terapist ve hasta, hastanın okulda yaşadığı sosyal zorlukları ve annesiyle olan ilişkisindeki karmaşık sorunları yönetmesine yardımcı olacak bir strateji ve kaçış yolu olarak translığı seçmiş olmasını değerlendirmiştir.

Marchiano şu gözlemde bulunur: "Düzensiz yeme ve ardından cinsiyet değiştirme yoluyla dönüşümün peşinden gitmek, hastanın duygusal kayıplarını somutlaştırma etkisi yaratmıştır. Acı verici kayıpları bedenine yerleştirmek, dayanılmaz kederinden kaçınmasına ve kontrol yanılsaması kazanmasına izin veriyor gibi görünür.  Eril cinsiyete geçiş, yaralı kadınsı benliğinin dayanılmaz derecede savunmasız bir yönünü telafi etme girişimi olabilir. Tüm bunlar psikolojik olarak onarılabilecek konulardır ve onarılmadığı takdirde ortaya çıkabilecek fiziksel zararlar ortadadır."

SEGM (Kanıta Dayalı Cinsiyet Tıbbı Derneği) Perspektifi

Cinsiyet disforisi ile sağlık hizmetlerine başvuran ergenlerin sayısı Batı dünyasında dramatik bir şekilde artmıştır ve en keskin artış son birkaç yılda gözlemlenmiştir. Buna ek olarak, bu kişilerin cinsiyet oranı ağırlıklı olarak erkeklerden kadınlara doğru değişmiştir. Aynı zamanda, cinsiyet disforisi olan gençlerin tedavisi de değişmiştir: Giderek artan bir şekilde, "cinsiyet değişimini teşvik edici" bakım modeli cinsiyet disforisi için baskın müdahale haline gelmiştir. Bu bakım modeli kapsamında, ergenlik engelleyiciler ergenliğin en erken belirtisinde (kızlarda 8-9 yaşlarında) verilmekte ve karşı cinsiyet hormonları 14-16 yaşlarında verilmektedir. Dahası, bu ayın başlarında yayınlanan WPATH (Dünya Transseksüel Sağlığı Meslek Birliği) taslak kılavuzuna göre, 15 yaşındaki çocuklara mastektomi (memelerin alındığı transseksüel ameliyatı) yapılabilirken, 17 yaşındakiler üzerinde yumurtalıkların, uterusun (yumurtalık kanalı) ve testislerin alındığı operasyonlar yapılabilmektedir. "Cinsiyet değişimini teşvik edici" müdahale sağlayıcılarının bir çoğu bu sınırları daha da zorlayarak, 13 yaşından küçük çocuklara mastektomi uygulamaktadır. Bu model ilk tanıtıldığında gerekli görülen kapsamlı psikolojik değerlendirme, artık ya gerekli görülmemekte ya da göz ardı edilmektedir. WPATH v8 kılavuzunun son taslağında, reşit olmayan çocuğun arzusu kavramı, tıbbi gereklilik kavramının yerini almış gibi görünmektedir. Bu çok tehlikelidir.

İsteyen her gence hormon ve ameliyat imkanı sağlama uygulamasının yeniliği ve ortalama 5-10 yıl süren "balayı" dönemi göz önüne alındığında, pişmanlığın ve tıbbi zararın tam boyutu birkaç yıl boyunca bilinmeyecektir. Bununla birlikte, "cinsiyet değişimini teşvik edici" tedavilerle ilgili sorunların erken kanıtlarını görmeye başladık bile. Bu yılın başlarında yayınlanan üç çalışma ile kanıtlandığı üzere, kendi cinsiyetine dönenlerin (detransların) sayısı giderek artmaktadır. Marchiano'nun yeni vaka çalışması, cinsiyet disforisi olan gençlerle çalışan klinisyenler için değerli bilgiler ve rehberlik sunmaktadır. Bu vaka çalışmasında Marchiano, cinsiyet disforisini tetikleyen potansiyel faktörlerin mükemmel ve ayrıntılı bir analizini sunmakta ve "cinsiyet değişimini teşvik edici" modelin ciddi sınırlılıklarını açıklamaktadır.  SEGM, Marchiano'nun cinsiyet değişimini teşvik edici modelin "hastayı cerrahi müdahaleler de dahil olmak üzere gerçekliken uzak olgulara dayanarak karar vermeye teşvik ettiği ve belki de çoğu zaman hastanın düşünme fırsatını engellediği ve psikoterapiyi gündeme getirmediği" iddiasına katılmaktadır. 

*Marchiano, L. (2021) Gender detransition: a case study. J Anal Psychol, 66: 813–832. https://doi.org/10.1111/1468-5922.12711.