Uzman Görüşü: Cinsiyet Disforisi Birden Fazla Nedenden Kaynaklanabilir
Avustralya ve Yeni Zelanda Kraliyet Psikiyatristler Koleji (RANZCP), Ağustos 2021'de cinsiyet disforisi (cinsiyetten duyulan hoşnutsuzluk) yaşayan kişilerin ruh sağlığı ihtiyaçlarını ele alan ilk bildirisini yayınladı ve bunu Eylül 2021'de bir güncelleme takip etti. Bundan önce, üniversitenin cinsiyet disforisi ile ilgili pozisyonu LGBTQ (Lezbiyen, Gay, Biseksüel, Travesti, Transseksüel, Queer) söylemlerini kabul ve teşvik etmeye yönelikti. Bu yeni bildiri, bildiğimiz kadarıyla, bir meslek kuruluşu tarafından yayınlanan ve özellikle cinsiyet değiştirmeye teşvik edici bir yaklaşımı desteklemeyen ilk bildiridir.
RANZCP'nin web sitesine göre, yeni pozisyon bildirisinde yer alan temel mesajlar şunlardır:
- Cinsiyet disforisi önemli bir psikolojik sıkıntı ile ilişkilidir.
- Başta çocuklar ve gençler olmak üzere, cinsiyet karmaşası kaygılarıyla sağlık hizmetlerine başvuran kişilere yönelik tedavi seçeneklerine ilişkin kutuplaşmış görüşler ve karışık kanıtlar bulunmaktadır. Cinsiyet disforisi ile ilgili farklı faktörleri, karmaşıklıkları, teorileri ve araştırmaları anlamak önemlidir.
- Cinsiyet disforisi yaşayan kişilerin ruh sağlığı ihtiyaçları için kişi merkezli yeterli bakımın sağlanması önemlidir.
- Psikiyatristler, cinsiyet disforisi yaşayan kişilerin ruh sağlığı ihtiyaçlarının karşılanmasında çok önemli bir rol oynamaktadır.
- Psikiyatristler destekleyici, etik çerçevesinde ve yargıdan uzak bir şekilde hareket etmelidir.
- Kapsamlı değerlendirme çok önemlidir. Değerlendirme ve tedavi kanıta dayalı olmalıdır. Hastanın cinsiyet algısı, bu algının ortaya çıktığı bağlam, diğer akıl hastalığı belirtileri ve kişisel ve aile geçmişinin kapsamlı bir değerlendirmesi tam olarak araştırılmalıdır. Bu araştırma süreci bir formülasyona dayanmalıdır. Değerlendirme, her zaman kişinin ihtiyaçlarına duyarlı ve destekleyici olacak şekilde yapılmalıdır.
- Psikiyatristler, RANZCP Etik Kuralları da dahil olmak üzere, rıza ehliyetinin değerlendirilmesi ve rıza alınması ile ilgili olarak ilgili yasaları ve mesleki standartları dikkate almalıdır.
- Cinsiyet disforisi yeni gelişmekte olan bir araştırma alanıdır ve şu anda bu alandaki kanıtlar yetersizdir. Özellikle çocuklar ve ergenler için sonuçlara ilişkin daha iyi kanıtlara ihtiyaç duyulmaktadır.
SEGM (Kanıta Dayalı Cinsiyet Tıbbı Derneği) Analizi
Bu bildiri, gençlere yönelik cinsiyet değiştirme uygulamalarını tanımlarken kullandığı çekingen ve temkinli tonuyla dikkat çekmektedir. "Başta çocuklar ve gençler olmak üzere, cinsiyet karmaşası kaygılarıyla sağlık hizmetlerine başvuran kişilere yönelik tedavi seçeneklerine ilişkin kutuplaşmış görüşler ve karışık kanıtlar" gerekçe gösterilerek, cinsiyet değiştirme uygulamaları altın standart yaklaşım olarak sunulmamaktadır. Kolej, cinsiyet disforisine en iyi şekilde yanıt vermeleri için psikiyatristlere farklı bakış açılarının ve görüşlerin farkında olmalarını ve manipülasyon ya da radikal değişimler için yönlendirme yapmamalarını tavsiye etmektedir.
Cinsiyet değişimini teşvik eden yaklaşım, klinisyenlerin benimseyebileceği tek yaklaşım olarak sunulmaktan çıkmış ve bunun alternatifi olarak tıbbi tedavi gerektirmeyen psikoterapi önerilmiştir. Kolej, teşvik modeline dair araştırmaların yetersiz olduğu uyarısında bulunmuştur. Özellikle çocuklar ve gençler için daha iyi sonuç verilerine ihtiyaç duyulduğunu vurgulamıştır.
Bildiri, psikiyatristlerin kapsamlı bir değerlendirme yapmadaki önemli rolünü vurgulamaktadır. Bildiri özellikle, cinsiyet disforisinin bir bağlamda ortaya çıktığını ve bireyin ruh sağlığı ihtiyaçlarını en iyi şekilde ele almak için ilgili bağlamın dikkatlice araştırılması gerektiğini belirtmektedir. RANZCP tarafından açıkça belirtilmese de, cinsiyet disforisinin ortaya çıktığı bağlama yapılan vurgu, cinsiyet disforisinin birçok etki ile şekillenen gelişimsel bir fenomen olduğu görüşüyle tutarlıdır.
Bu bildirinin dikkat çeken bir diğer yönü de, klinisyenleri cinsiyet disforisi tedavisinin potansiyel tıbbi ve yasal sonuçları konusunda uyarması ve kendi yetki alanlarıyla ilgili yasalar dahilinde uygulama yapmalarını tavsiye etmesidir. Ayrıca, hastalara ve ailelerine yeterli bilgi verilmesi gerektiğini vurgulayarak önemli bir konu olan bilgilendirilmiş onam* konusunu gündeme getirmektedir.
Son Düşünceler
SEGM, RANZCP'nin sayıları hızla artan cinsiyet disforik gençlerle ilgilenen ruh sağlığı profesyonellerine yönelik olarak yayınladığı incelikli ve iyi düşünülmüş bu bildiriyi memnuniyetle karşılamaktadır. RANZP, invaziv (vücut bütünlüğüne müdahale eden) hormonal ve cerrahi tedavilerin bilinmeyen uzun vadeli sonuçlarının altını çizmektedir. Bu bilinmeyen sonuçlar, özellikle de büyük ölçüde geri dönüşü olmayan müdahalelerin etkilerinden önümüzdeki on yıllar boyunca etkilenecek olan gençleri ilgilendirmektedir.
SEGM ayrıca RANZCP'nin cinsiyet disforisine yönelik tıbbi müdahalelere ilişkin kanıtların zayıf olduğunu ve üzerinde uzlaşılmış bir bakım standardının mevcut olmadığını kabul etmesini de alkışlamaktadır. Kanıt temelindeki eksiklikler, yakın zamanda başka kuruluşlarca da yapılan sistematik kanıt incelemeleri tarafından vurgulanmıştır.[1] Hormanal ve cerrahi müdahalelere anlamlı bir şekilde onay vermek için, hastalar ve aileler sonuç araştırmalarındaki yaygın yöntem hataları hakkında ve bu müdahalelerin zararlı olmaktan çok faydalı olacağına dair kanıt olmadığı konusunda bilinçlendirilmelidir. "Teşvik edici" hormonal ve cerrahi müdahalelerden fayda ve zararlarını tespit edecek yüksek kaliteli kanıtlar elde edilene kadar, cinsiyet karmaşası yaşayan gençler için ilk basamak tedavi keşif psikoterapisi olmalıdır.
*Bilgilendirilmiş rıza/onam/onay, kendilerine bir müdahale uygulanacak olan kimselerin, müdahale hakkında uygulayıcılar tarafından kapsamlıca bilgilendirildikten sonra müdahaleyi kabul etmesidir. Bu bilgilendirmede yöntemin hangi çalışmalarla elde edildiği, çalışmalarda kimlerin denek olduğu, vadedilen faydaların ne olduğu ve bunların gerçekleşme olasılığı, ihtimal dahilindeki riskler ve bunların gerçekleşme olasılığı, alternatif tedavi yöntemlerinin neler olduğu, bu alternatifler içinde neden söz konusu müdahalenin uygulama için seçildiği gerekçeleriyle açıklanmalıdır. Bununla beraber, müdahalenin kendisine uygulanacağı kişinin bu açıklamaları anlayıp değerlendirebilecek zihinsel olgunluğa sahip olması ve yasal olarak hukuki eylem gerçekleştirebilecek yetkinliği olması gerekir. Şayet kişi yasal olarak reşit değilse, velisi/vasisi bu açıklamanın muhatabıdır. Reşit olmamakla birlikte anlayacak olgunlukta olan kişilere açıklama yapılır. Fakat onların rızası geçerli değildir. Ayrıca bilgilendirilmiş rıza gösterecek kimsenin zihinsel olgunluk ve hukuki eylem yapabilme özelliklerinin yanı sıra baskı altında olmadan hür iradesiyle karar vermesi gerekir.
[1] https://segm.org/NICE_gender_medicine_systematic_review_finds_poor_quality_evidence
Kaynak: segm.org
27 Ekim 2023
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
Bu Konu Hakkında Ne Düşünüyorsunuz?