Eşcinsel Erkekler Arasında Mpox Vakaları Artıyor: Küresel Salgın Endişesi

Önümüzdeki haftalarda dünya çapında yapılması planlanan “Onur Etkinlikleriyle” birlikte Amerikalı yetkililer, 2022 yılında dünya çapında on binlerce eşcinsel ve biseksüel erkeği vuran bulaşıcı hastalık mpox'un geri dönüşüne hazırlanıyor.
Eşcinsel Erkekler Arasında Mpox Vakaları Artıyor: Küresel Salgın Endişesi


Önümüzdeki haftalarda dünya çapında yapılması planlanan “Onur Etkinlikleriyle” birlikte Amerikalı yetkililer, 2022 yılında dünya çapında on binlerce eşcinsel ve biseksüel erkeği vuran ve daha önce maymun çiçeği olarak adlandırılan bulaşıcı hastalık mpox'un geri dönüşüne hazırlanıyor. Geçmişte, eşcinsel ve biseksüel erkekler arasındaki davranış değişiklikleri ve aşılamanın bir kombinasyonu ile bu salgın bastırılmıştı ancak risk altındaki kişilerin çoğu henüz aşılanmadı.

Amerika’da Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), Demokratik Kongo Cumhuriyetini kasıp kavuran daha ölümcül bir mpox versiyonu konusunda uyarıda bulundu ve risk altındaki insanları mümkün olan en kısa sürede aşı olmaya çağırdı. Şu ana kadar Afrika dışında bu alt türe ait herhangi bir vaka tespit edilmedi. Ancak uzmanlar, Nijerya'daki enfeksiyonların 2022 salgınını başlatması gibi Kongo'da da tırmanan salgının küresel bir tehdit oluşturacağını söyledi.

Los Angeles'taki California Üniversitesi'nde epidemiyolog olan Anne Rimoin: "Bu, herhangi bir yerdeki enfeksiyonun potansiyel olarak her yerdeki enfeksiyon olduğunu ve neden küresel olarak hastalık gözetimini geliştirmeye devam etmemiz gerektiğini gösteren çok önemli bir örnektir" dedi. Dr. Rimoin 20 yılı aşkın bir süredir Kongo'da mpox üzerinde çalışıyor ve ilk olarak 2010 yılında hastalığın küresel olarak yayılma potansiyeli konusunda uyarılarda bulunmuştu.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, virüs yeniden ortaya çıkmadan önce en yüksek risk grubundaki Amerikalıları aşı olmaya teşvik etmeye odaklanıyor. Kurumun sosyal yardım çabaları arasında savunuculuk grupları ve LGBT topluluğu arasında geniş bir üne sahip olan sosyal medya fenomenleriyle etkileşim kurmak da yer alıyor. Merkez, Aralık ayında klinisyenleri Kongo'dan gelen yolcularda olası vakalara karşı tetikte olmaya çağırdı.

İki ana mpox türü var: Kongo'da baskın olan Klad I ile bir versiyonu 2022 küresel salgınına neden olan Klad II. (Klad, genetik ve klinik olarak farklı bir virüs grubunu temsil eder.) Her iki klad da Afrika'da onlarca yıldır dolaşıyor ve dönem dönem salgınlara yol açıyor. Mpox'lu kişilerde ateş, şiddetli baş ağrısı ve sırt ağrısı ve ardından döküntü görülebiliyor. Birçok hastada, genellikle enfeksiyon bölgesinde ağrılı yaralar da gelişiyor. HIV ile yaşayanlar da dahil olmak üzere bağışıklık sistemi zayıf kişiler ise ciddi şekilde hastalanma ve ölüm riski altındalar.

Klad IIb olarak adlandırılan ve 2022 salgınına neden olan mpox versiyonu, o yıl Amerika’da 30.000'den fazla vakaya yol açmıştı. Salgın 2023'te sadece yaklaşık 1.700 vaka ile sakinleşmişti ancak şimdi yeniden canlanma belirtileri gösteriyor. Bu yıl Amerika’da görülen vaka sayısı geçen yılın bu dönemindeki sayının neredeyse iki katı. Kongo'da ise 14 Nisan itibariyle, Klad I virüsü Ocak 2023'ten bu yana yaklaşık 20.000 vakaya ve yaklaşık 1.000 ölüme yol açtı. Klad I enfeksiyonu, Klad IIb için yüzde 0,2'den az olan ölüm oranına kıyasla yaklaşık yüzde 5'lik bir ölüm oranına sahip.

Eşcinsellik
Enfekte bir hücre içinde bulunan kırmızı renkli mpox partiküllerinin renklendirilmiş transmisyon elektron mikrografı.

Kongo'da Klad I mpox'a bağlı ölümlerin dörtte üçünden fazlası 15 yaşın altındaki çocuklar arasında gerçekleşti. Kongo'daki çocuklar arasında görülen vakaların çoğunun maymunlar, çayır köpekleri, sincaplar ve sivri fareler gibi enfekte hayvanlarla doğrudan temas ya da kontamine çalı eti yemekten kaynaklandığı düşünülüyor. Çocuklar kalabalık evlerde yaşıyor ve genel olarak sağlık durumları kötü. Ülke silahlı çatışmalar, seller, yoksulluk, yetersiz beslenme ve kolera, kızamık ve çocuk felci gibi çok sayıda bulaşıcı hastalıkla boğuşuyor. 

C.D.C. Yüksek Önem Arz Eden Patojenler Bölümü Müdür Yardımcısı Dr. Jennifer McQuiston: "Kongo’da yaşamanın çocuklar arasında daha fazla yayılmayı teşvik eden bir tarafı var" dedi. Kongo'daki yetişkin vakaları da benzer şekilde enfekte hayvanlarla etkileşime veya enfekte insanlarla yakın ve sürekli temasa bağlanmıştı. Ancak geçen yıl bilim adamları ilk kez, fuhuş yapan erkek ve kadınlar ve onların temaslıları arasında Klad I mpox'un cinsel yolla bulaştığını keşfetti.

Kongo'da bir maden kasabası olan Kamituga'daki salgında, barlardaki eşcinsel fuhşun ana bulaşma şekli olduğu görüldü. Genetik analizler, Eylül ayı civarında virüsün mutasyon geçirerek insanlar arasında daha kolay yayıldığını gösterdi. Bu gelişme bilim insanlarını da alarma geçirdi çünkü bölgedeki madenciler ve fuhuş yapanlar geçici olarak kalan insanlar ve virüsü komşu ülkeler Ruanda, Burundi, Uganda ve Tanzanya'ya da taşıyabilirler. Bu ülkelerin çoğunda testlere, aşılara ve tedavilere erişimin sınırlı olması ise virüsün gelişmesi ve evrimleşmesi için bolca fırsat verecektir. Mpox vakalarının büyük çoğunluğu yalnızca semptomlara dayanarak teşhis edilebilmektedir. Bazı ülkeler sadece Klad I veya sadece Klad IIb'yi tespit eden testlere güvenmektedir. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, bu testler Eylül ayında ortaya çıkan yeni versiyon olan Klad Ib'yi tespit edemeyebilir.

Mpox aşısı
2022'de Zuckerberg San Francisco Genel Hastanesi ve Travma Merkezi'nde mpox aşısı olmak için bekleyen insanlar.

Amerika Birleşik Devletleri'nde, Gıda ve İlaç İdaresi tarafından onaylanan bir test, mpox'un tüm versiyonlarını tespit etmekte ancak bunlar arasında ayrım yapamamaktadır. Dr. McQuiston ise bu testten gelen pozitif sonucun ardından kladları tanımlayabilen daha spesifik testlerin yapılması gerektiğini söylüyor. En azından şu ana kadar, mevcut aşıların ve antiviral ilaçların virüsün tüm formlarına karşı etkili olması bekleniyor. 2022 salgını Mayıs ayında Avrupa'da başlamış ve Haziran ayındaki Onur Ayı etkinlikleri sırasında ve sonrasında Amerika’da hızla yayılmıştı. Salgının başlarında, Jynneos adı verilen iki dozluk mpox aşısında eksiklik vardı. Ancak, HIV ile ilgili halk sağlığı mesajlarına kulak veren birçok eşcinsel ve biseksüel erkek cinsel aktivitelerini kısıtlayarak, aşıların yaygın olarak bulunmasından önce bile vakalarda düşüşe neden oldu. Ancak sayılardaki bu düşüş yanlış bir güvenlik hissi de yarattı.

Emory Üniversitesi'nde virolog ve bulaşıcı hastalıklar doktoru olan Dr. Boghuma Titanji: "Bunun insanların sürekli endişelenmesi gereken bir şey olmadığına dair bir rehavet duygusu oluştu ve aşılama oranlarının hızla düştüğünü gördük" dedi. Dr. Titanji, eşcinsel ve biseksüel erkeklerde davranış değişikliklerinin sürdürülmesinin zor olduğunu, bu nedenle virüsün uzun vadeli kontrolü için aşılamanın önemli olduğunu söyledi. Geçen ay 16 çalışmanın analizine göre, iki doz aşı bir dozdan daha güçlü görünüyor ve etkinliği yüzde 90'a kadar çıkıyor. Aşı, enfeksiyonları önlemediğinde bile hastalığın şiddetini ve süresini hafifletebiliyor.

2022'de aşılar yalnızca Amerika’daki federal kurumlar aracılığıyla temin edilebiliyordu ve teslimatla ilgili sorunlarla boğuşuluyordu ama artık ticari olarak temin edilebiliyor. Ancak Afrika ülkeleri için aşı öneren Dünya Sağlık Örgütü, aşıyı onaylamakta yavaş davrandı ve onay sürecini bile başlatmadı. C.D.C., mpox'un Amerika’ya geri dönüşüne hazırlanmanın yanı sıra Kongo'nun aşı ve ilaç elde etme ve salgını kontrol altına alma çabalarını da destekliyor. Dr. McQuiston: "Bu salgını başka bölgelere sıçramadan ve küresel bir risk haline gelmeden önce kontrol altına almalarına yardımcı olmak çok daha iyi olacaktır. Etik açıdan da yapılacak en doğru şey bu." dedi.

Kaynak: nytimes.com

17 Mayıs 2024

Bu Konu Hakkında Ne Düşünüyorsunuz?

Bize Katılın!

Yeni içeriklerden haberdar olmak için e-posta bültenimize abone olun.