Paris 2024 Olimpiyatları'nda cinsiyeti ile tartışma konusu haline gelen Lin Yu-ting, rakiplerinden tepki görmeye devam ediyor. 4 Ağustos tarihinde Lin Yu-ting ile karşı karşıya gelen Bulgar boksör Svetlana Kamenova, kadınlar 57 kg çeyrek final maçını kaybettikten sonra rakibine tepki göstermişti. Kamenova, maç sonrası sinirli bir şekilde parmaklarıyla "X" işareti yaparak ve "hayır, hayır" diye bağırarak salonu terk etmiş ve yaptığı işaretle kadın müsabakalarında yarışan sporcuların XX kromozomlarına sahip olması gerektiğine dikkat çekmişti [1]. Antrenörü Borislav Georgiev, "Sadece XX kromozomlu kadınlarla yarışmak istiyorum" yazılı bir notla sporcunun şikayetini basına aktarmıştı [2]. Bu olay, sosyal medyada ve spor dünyasında geniş yankı bulmuştu.
7 Ağustos'ta düzenlenen yarı finalde ise Lin Yu-ting, Türk boksör Esra Yıldız Kahraman'ı mağlup ederek finale yükseldi. Maç sonrası ringden ayrılırken, 27 yaşındaki Kahraman da iki parmağıyla Lin'in önceki rakibi Svetlana Staneva'nın yaptığı 'X' işaretini yaptı. Kamenova'nın aksine, Kahraman daha sakin bir tutum sergilese de, bu hareket spor dünyasında geniş yankı uyandırdı. Esra Yıldız Kahraman, turnuvayı bronz madalya ile tamamlayarak olimpiyatlara veda etti.
Lin Yu-ting'in biyolojik olarak erkek özelliklerine sahip olup kadın sporcularla yarışarak haksız avantaj sağladığı iddiaları ciddi tartışmalara yol açtı.
2023 Dünya Kadınlar Boks Şampiyonası'nda cinsiyet uygunluğu testlerini geçemediği için diskalifiye edilen Lin, ünlü Harry Potter serisinin yazarı J.K. Rowling ve eski dünya şampiyonu Barry McGuigan gibi isimlerin eleştirilerine maruz kaldı. Ancak, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) ve Tayvan Spor İdaresi, Lin'in gerekli tüm uygunluk kriterlerini karşıladığını ısrarla belirtti [3].
Lin'in cinsiyeti hakkındaki tartışmalar, 2023 yılında Yeni Delhi'deki Uluslararası Kadınlar Dünya Boks Şampiyonası'nda diskalifiye edilmesiyle başladı [4]. IBA, bağımsız bir laboratuvarın yaptığı testlerde Lin'in "uygunluk kurallarını" karşılamadığını tespit etti ve bronz madalyasını elinden alarak Bulgar Svetlana Kamenova'ya verdi.
IBA'nın resmi açıklamasına göre, birçok antrenörden gelen şikâyetler üzerine Lin Yu-ting ve Cezayirli boksör Imane Khelif cinsiyet testi yapılmasını kabul etti. Kan örnekleri 17 Mayıs 2022'de toplandı ve İstanbul'daki bağımsız bir laboratuvara iletildi. Laboratuvarın 24 Mayıs 2022'de yayınladığı raporda, her iki boksörün de IBA kadın müsabakaları için uygunluk kriterlerine uymadığı tespit edildi.
IBA’nın avukatları, tek bir testin hatalı olma olasılığını göz önüne alarak durumun takip edilmesini ve IOC ile temasa geçilmesini tavsiye etti. IBA, Uluslararası Olimpiyat Komitesi temsilcilerini bilgilendirdi fakat herhangi bir tepki alınamadı. Durumun boks için tamamen yeni olması nedeniyle, IBA ikinci bir test yapmaya karar verdi ve bu test, tarafsız bir ülkede ve IBA müsabaka dönemi içinde gerçekleştirildi.
2023 IBA Kadınlar Dünya Boks Şampiyonası'nda, Lin Yu-ting ve Imane Khelif, maçlarından önce tekrar teste tabi tutuldu. Kan örnekleri 17 Mart 2023'te alındı. Labaratuvar sonuçları ilk test sonuçlarıyla tamamen aynıydı. 24 Mart 2023'te, dönemin IBA Genel Sekreteri ve CEO'su George Yerolimpos, Khelif ve Lin'e şampiyonadan ihraç edildiklerini bildirdi. Sporcular test sonuçlarının bir kopyasını aldılar ve 21 gün içinde CAS'a itiraz edebilecekleri konusunda bilgilendirildiler.
İlgili kişilerin özel hayatını etkileyen ve kişisel veri olarak korunan tıbbi bilgiler içerdiğinden, bu test sonuçlarının sporcuların onayı olmadan yayınlanması yasaktır. Bu nedenle IBA, test sonuçlarını paylaşmadı. Ancak hem Imane Khelif hem de Lin Yu-ting, testlerin birer kopyasını aldıklarını ve sonuçlara itiraz etmediklerini belirtti.
IBA, testlerin varlığını ve doğruluğunu kamuoyuna duyurdu ve iki boksörün diskalifiye edilme sürecini şeffaf bir şekilde açıkladı.
2024 Paris Olimpiyatları'nı organize eden Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) ise, Uluslararası Boks Birliği'nden (IBA) farklı kriterler benimsedi.
IOC, 2023 Dünya Şampiyonası'ndan diskalifiye edilmesine rağmen Lin Yu-ting'in Olimpiyatlara katılmasına izin verdi. IOC Başkanı Thomas Bach, Lin Yu-ting ve Imane Khelif'in kadın olduklarına dair hiçbir şüphe olmadığını belirtti ve her iki sporcunun da pasaportlarında kadın olarak kayıtlı olduğunu vurguladı [6].
IOC yetkilileri, Rus işadamı ve IBA Başkanı Umar Kremlev'in, IOC ile olan anlaşmazlığı ve Rusya'nın Olimpiyatlardan dışlanması nedeniyle testleri yarışmayı sabote etmek amacıyla kullandığını iddia etti.
4 Ağustos günü Paris'te düzenlenen bir basın toplantısında IOC sözcüsü Mark Adams, IBA'nın geçen yılın Haziran ayında gönderdiği bir mektupla IOC'yi testler konusunda bilgi verdiğini doğruladı. Ancak Adams, testlerin doğruluğunu reddetmeye devam etti. Ayrıca, sporcuların mahremiyetini gerekçe göstererek IBA mektubunun içeriğini açıklamayı reddetti.
Lin Yu-ting'in rakipleri tarafindan protesto edilmesi ve daha önce cinsiyet uygunluk testlerinden geçememesi, spor dünyasında ciddi soru işaretlerinin varlığına işaret ediyor. IOC ve IBA arasındaki farklı yaklaşımlar, tartışma konusu boksörlerin kadın müsabakalarına katılım uygunluğu konusunda net ve tatmin edici cevapların bulunmasını zorlaştırıyor. IOC’nin sporcuları sadece pasaport bilgilerine göre değerlendirmesi, haksız rekabet ihtimalini artırdığı eleştirilerini doğuruyor.
Kaynaklar
[1] https://www.bbc.com/sport/olympics/articles/c0w44q1nlw2o (Erişim tarihi: 07.08.2024)
[2] https://www.washingtonpost.com/sports/olympics/2024/08/04/lin-yu-ting-boxer-olympics/ (Erişim tarihi: 07.08.2024)
[3] https://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2024/08/02/2003821665 (Erişim tarihi: 07.08.2024)
[4] https://www.iba.sport/wp-content/uploads/2023/05/BoD-meeting-minutes_New-Delhi_FV-approved.pdf (Erişim tarihi: 07.08.2024)
[5]https://www.iba.sport/news/iba-clarifies-the-facts-the-letter-to-the-ioc-regarding-two-ineligible-boxers-was-sent-and-acknowledged/ (Erişim tarihi: 07.08.2024)
[6]https://www.telegraph.co.uk/olympics/2024/08/03/thomas-bach-ioc-boxers-imane-khelif-women-no-debate/ (Erişim tarihi: 07.08.2024)
[7] https://www.bbc.com/sport/olympics/articles/clywv0y7vgeo (Erişim Tarihi: 08.08.2024)
Yorumlar