Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Maymun çiçeği (Monkeypox, Mpox) virüsünün Afrika'dan birçok ülkeye yayılmasıyla birlikte küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, "Bu salgını durdurmak ve hayatları kurtarmak için koordineli bir uluslararası müdahale şart" dedi.
Maymun çiçeği virüsü, ilk kez 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde tespit edildi. Virüs, onlarca yıldır takip ediliyordu ancak 2022 yılında, cinsel temas yoluyla 100’den fazla ülkeye yayılmış bir varyantı, küresel çapta büyük bir tehdit oluşturdu. Bu durum, DSÖ’nün en yüksek alarm seviyesi olan küresel halk sağlığı acil durumu ilan etmesine neden oldu. Ancak salgın, 10 ay sonra kontrol altına alındı ve acil durum ilanı sona erdirildi.
Maymun çiçeği virüsü, insanlara enfekte hayvanlardan veya virüsü taşıyan diğer insanlardan bulaşabiliyor. Dokunma ve cinsel temas yoluyla yayılabildiği bilinen virüsün belirtileri arasında ciltte döküntü, yüksek ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, kas ve sırt ağrıları ve lenf düğümlerinde şişme bulunuyor. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ise hastalık daha ciddi sonuçlar doğurabiliyor.
DSÖ, Maymun çiçeği virüsünün iki farklı türü olduğunu belirtiyor. Kongo'da baskın olan Klad I ve 2022 küresel salgınına neden olan Klad II.
Klad II versiyonu 2022’den beri küresel olarak devam ediyor ve daha önce hiç mpox bildirmemiş Afrika kıtası dışındaki birçok ülkeyi etkiliyor. Ayrıca 2022 yılındaki salgının, eşcinsel erkekler arasında cinsel temas yoluyla bulaştığı ve Avrupa’ya yayıldığı bildiriliyor. İlk vakaların çoğunun, İspanya'nın Gran Canaria adasında düzenlenen uluslararası LGBT Onur etkinliğine katılan kişilerde görüldüğü ve bu vakaların birkaç Avrupa ülkesindeki vaka ile ilişkili olduğu tespit edilmiş durumda [1].
DSÖ ise 2023 yılı için Avrupa'daki ilk vakaların, Belçika'da tespit edildiğini ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti ile bağlantılı olan bir erkekten geldiğini bildirdi [2]. Hasta kendisini “diğer erkeklerle cinsel ilişkiye giren bir erkek” olarak tanımlıyordu.
Hasta, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki seyahati sırasında Kenge’de, gizli eşcinsel kulüplerini ziyaret ettiğini ve birkaç erkekle cinsel temasta bulunduğunu bildirdi. Ülkesine döndüğünde ise semptomlar göstermeye başladı.
Bu bilgilerle birlikte DSÖ, vakaların çoğunun erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkeklerde görüldüğünü vurguladı.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde başlayan ve hızla komşu ülkelere yayılan hastalık, 2024 yılının başından Temmuz ayının sonuna kadar 14.000'den fazla enfeksiyon ve 450’den fazla ölümle sonuçlandı.
Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Africa CDC) Genel Müdürü Jean Kaseya yaptığı açıklamada, Afrika'da bildirilen vakalarda 2022-2023 arasında %79, 2023-24 arasında ise %160 artış meydana geldiğini söyledi [3].
Maymun çiçeği virüsüne karşı spesifik bir tedavi bulunmuyor. Ancak hastalığın semptomlarını hafifletmek ve komplikasyonları önlemek için çeşitli yöntemler uygulanıyor. Virüsün çiçek hastalığına benzerliği nedeniyle, çiçek aşısının virüse karşı kısmi bir koruma sağlayabileceği de ifade ediliyor. Ancak bu yöntemin ne kadar etkilli olduğu henüz bilinmiyor. Şu anda virüs için üç aşı bulunuyor ancak bunlar sadece risk altındakiler veya enfekte bir kişiyle yakın temasta bulunanlara veriliyor [4].
Türkiye’de henüz doğrulanmış bir vaka bulunmamakla birlikte, Sağlık Bakanlığı durumu yakından izlediğini ve gerekli önlemleri aldığını bildirdi. Bakan Memişoğlu, "Maymun çiçeği ve Kovid-19 ile ilgili gelişmeleri takip ediyoruz. Ancak şu anda herhangi bir alarm durumumuz söz konusu değil." ifadelerini kullandı [5].
Kaynaklar
[1]Mitjà, Oriol et al. “Monkeypox.” Lancet (London, England) vol. 401,10370 (2023): 60-74. doi:10.1016/S0140-6736(22)02075-X
[2]https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON493, (Erişim tarihi: 15.08.2024)
[3]https://www.reuters.com/world/africa/africa-cdc-likely-declare-mpox-public-health-emergency-next-week-2024-08-08/, (Erişim tarihi: 15.08.2024)
[4]https://www.bbc.com/turkce/articles/c4gep56x96go, (Erişim tarihi: 15.08.2024)
[5]https://www.aa.com.tr/tr/saglik/saglik-bakani-memisoglu-maymun-cicegi-ve-kovid-19-ile-ilgili-gelismeleri-takip-ediyoruz/3303670, (Erişim tarihi: 15.08.2024)
Yorumlar